Η «μοναξιά» του Δικηγόρου: η έρευνα, το ζήτημα κι ένα σχόλιο

Τίποτα δεν αξίζει εκτός Κοινωνίας

Η γνώση, η παιδεία, η «ωφέλιμη» κοινωνική υπόσταση είναι αξίες, οι οποίες στην εποχή της ολιστικής κρίσης που βιώνουμε τείνουν να εκτιμώνται με όρους «αγοράς», τουτέστιν αξιολογούνται βάσει της εργασιακής θέσης και των οικονομικών μας απολαβών. Δεν αναγνωρίζονται ως ανώτερα ιδανικά μετουσίωσης της Αρετής στην ανθρώπινη υπόσταση, αλλά μετατρέπονται σε πόλους έλξης γλοιώδους ειρωνείας και αιτιάσεων ονειροπόλησης ή κομπορρημοσύνης. 

Ωστόσο, η αναγνώριση της προσπάθειας μερικών ανθρώπων γύρω μας να προσεγγίζουν τις αξίες της γνώσης, της παιδείας, της «ωφέλιμης» κοινωνικής υπόστασης, αν και συνήθως δεν είναι ζητούμενη, μπορεί να μην ευοδωθεί ποτέ. 

Σύμφωνα με έρευνα* που εσχάτως δημοσιεύθηκε στην Washington Post σχετικά με τη μοναχικότητα που βιώνουν διάφοροι επαγγελματίες, οι δικηγόροι και οι γιατροί αναδεικνύονται πρωταθλητές. Ειδικότερα, οι δικηγόροι σε ποσοστό 60% κατατάσσονται πάνω από το μέσο όρο στην «κλίμακα μοναξιάς», ενώ η ίδια μελέτη διαπιστώνει ότι το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και η κατοχή μεταπτυχιακού τίτλου επηρεάζουν σημαντικά τη μοναχικότητα των συγκεκριμένων επαγγελματιών. 

Στην ίδια έρευνα, η κλίμακα μέτρησης υπολογίζει τα συναισθήματα της μοναξιάς ζητώντας από τους ερωτηθέντες να υποδείξουν πόσο συχνά βιώνουν τα συναισθήματα που περιγράφονται σε εκφράσεις, όπως: «δεν έχω κανένα να μιλήσω», «έχω την αίσθηση ότι κανείς δεν με καταλαβαίνει πραγματικά», «αισθάνομαι στην απέξω», «κανείς δεν με γνωρίζει καλά», «νιώθω απομονωμένος από τους άλλους», «είναι δύσκολο για μένα να κάνω φίλους», «αισθάνομαι αποκλεισμένος από τους άλλους».                     ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΕΔΩ: http://www.legalnews24.gr/2019/01/blog-post_5.html

Συχνά, αν ρωτήσεις έναν δικηγόρο για τη ζωή του πέρα από τη δουλειά με όλα όσα αυτή περιλαμβάνει, περιγράφει τα συναισθήματά του ως εξής: «μετά από πτυχία, τίτλους, διδακτορικό και επαγγελματικές εμπειρίες συνειδητοποιώ ότι όλη αυτή η γνώση μ’ έχει κάνει να βρίσκω ανιαρή οποιαδήποτε κοινωνική επαφή δεν μου προσφέρει κάτι, φαίνονται όλα τόσο επιφανειακά, δεν μπορώ να αποδεχθώ ότι οι άνθρωποι ζούνε σε τέτοιο σκοτάδι και περνάνε τη ζωή τους απλώς χαρούμενοι ή λυπημένοι κι αυτό είναι όλο. Αν επιχειρήσω να παραθέσω ενώπιον φίλων και γνωστών εμπεριστατωμένη άποψη επί ενός θέματος συζήτησης, με περιφρονούν ή με αντιμετωπίζουν με ειρωνικά σχόλια, όπως “νομίζεις ότι επειδή διαβάζεις δυο βιβλία είσαι ανώτερος”. Φοβάμαι πλέον να δείχνω στους ανθρώπους ποιος είμαι, προτιμώ να φαίνεται ότι ξέρω όσα ξέρουν όλοι. Πάντως, στην πλειονότητα των κοινωνικών μου συναναστροφών διαπιστώνω ότι υποκρίνομαι τον ανίδεο ακόμα και για γνωστά σε μένα πράγματα, επειδή δεν θέλω να προσβάλω το συνομιλητή μου. Απ’ την άλλη, ακόμα και σε μια ομήγυρη που κάποιοι τυχαίνει να μιλάνε φύσει και θέσει εμπεριστατωμένα για ένα ζήτημα και κατ’ επέκταση νιώθω «στα νερά μου», απογοητεύομαι, γιατί χάνεται το μέτρο και μετατρέπεται κάθε κουβέντα σε ακαδημαϊκή διάλεξη». 

Στο περιθώριο πρόσφατης νομικής εκδήλωσης, συνομιλούσα με έναν υψηλόβαθμο Δικαστικό Λειτουργό για τη Δικαιοσύνη και με παρρησία μου είπε μεταξύ άλλων: «τυχαίνει το δείγμα εκατόν πενήντα περίπου Δικαστών που βρίσκονται γύρω μας να μου είναι γνωστό ως προς το εκπαιδευτικό του υπόβαθρο και την επαγγελματική κατάρτισή του και με λύπη σε πληροφορώ, νεαρέ μου, ότι οι δέκα περίπου από αυτούς είναι όπως πρέπει να είναι ο Δικαστής σύμφωνα με το Σύνταγμα και το Νόμο». 

Εγείρονται διάφορα ζητήματα από θέσεις σαν τις ανωτέρω, αλλά είναι πρακτικά αδύνατο να αναλυθούν όλα στις γραμμές αυτές. Ωστόσο, μπορούμε να επιχειρήσουμε μερικές παρατηρήσεις και ορισμένα σχόλια βάσει των ερευνητικών και εμπειρικών δεδομένων που αναφέρονται παραπάνω. 

Στη μία πλευρά του νομίσματος υπάρχει η εύκολη κριτική που, χωρίς δεύτερη σκέψη, ανιχνεύει αλαζονεία στα συναισθήματα ενός δικηγόρου. Είναι επιλήψιμο να πάσχει από σύνδρομο ανωτερότητας ένας δικηγόρος ή οποιοσδήποτε επαγγελματίας λόγω του εκπαιδευτικού του υποβάθρου ή της γενικότερης μόρφωσής του. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι, αν η εκπαίδευση διευρύνει τους επαγγελματικούς σου ορίζοντες αλλά σε καθιστά αντικοινωνικό και σου προξενεί συναισθήματα πλήξης και ανίας, είναι εύλογος ο προβληματισμός για την ίδια την αξία της επιμόρφωσης. Γιατί να μην αρκούμαστε στη βασική εκπαίδευση, όπως αυτή νοείται σε κάθε επάγγελμα, αν πρόκειται να δυστυχήσουμε κυνηγώντας την ειδική κατάρτιση και την εις βάθος καλλιέργεια; Επιπλέον, δεν φαίνεται «φυσιολογικό» η καλλιέργεια και η επέκταση της παιδείας ενός ανθρώπου-επαγγελματία να τον οδηγεί σε μοναξιά. Ίσως, διαφαίνεται κάποιου βαθμού παθολογία σε τέτοιες στάσεις ζωής ορισμένων επαγγελματιών. Παράλληλα, αν επιχειρούσαμε μια επισταμένη μελέτη του ζητήματος της μοναχικότητας των δικηγόρων ή των Δικαστών συγκεκριμένα, μπορεί να διαπιστώναμε ρίζες του προβλήματος στο ίδιο το «σύστημα» που περιβάλλει αυτά τα επαγγέλματα. Θα είχε ενδιαφέρον μια έρευνα που θα αναδείκνυε τη σχέση που υφίσταται μεταξύ των συναισθημάτων μοναξιάς λόγω υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης σε Δικηγόρους ή Δικαστές και της κοσμοθεωρίας που μεταλαμπαδεύουν σε αυτούς τους ανθρώπους σε πρώτο στάδιο τα οικεία εκπαιδευτικά τους ιδρύματα και αντιστοίχως ο Δικηγορικός Επιστημονικός Σύλλογος και η Εθνική Σχολή Δικαστών σε δεύτερο στάδιο. 

Στην άλλη πλευρά του νομίσματος, καταβάλλεται προσπάθεια συνήθως από τους ίδιους τους δικηγόρους, τους γιατρούς ή τους δικαστές να δικαιολογηθεί η μοναχικότητα που συνοδεύει τον τρόπο ζωής τους. Υποστηρίζεται η άποψη ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους στον βαθμό και με τον τρόπο που επιθυμούν, ώστε να αισθάνονται πληρότητα από τις κοινωνικές επαφές τους και να νιώθουν ότι αναγνωρίζεται και εκτιμάται η υψηλή εκπαιδευτική τους κατάρτιση. Ορισμένοι θεωρούν φυσιολογικό να επιδιώκουν κοινωνικές συναναστροφές μόνο με άτομα που προέρχονται από τον ίδιο τομέα επαγγελματικής δραστηριοποίησης. Συχνά, επικαλούνται τη ζήλια ως αιτία απομόνωσής τους από άτομα που αισθάνονται μειονεκτικά απέναντί τους. Εξαιτίας της γενικότερης μόρφωσης και των επαγγελματικών εμπειριών τους είναι σε θέση να αξιολογούν τις περισσότερες κοινωνικές επαφές τους ως υπερβολικά προβλέψιμες, καθώς αντιλαμβάνονται αμέσως τι πρόκειται να ακούσουν από το συνομιλητή τους, φαντάζονται εκ των προτέρων το περιεχόμενο των συζητήσεων που θα λάβουν χώρα σε μια παρέα και επιβεβαιώνονται, ενώ η καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον εαυτό τους - αποδεικνύονται «σωτήριες» στη δουλειά τους – τούς καθιστά διαρκώς αγχωμένους και επιφυλακτικούς και στην κοινωνική τους ζωή. 

Οι σκέψεις, οι διαπιστώσεις, οι υποθέσεις και τα σχόλια που βασίζονται στα ευρήματα της μνημονευθείσας μελέτης για τη μοναχικότητα των συγκεκριμένων επαγγελματιών αποτελούν πρωταρχικές όψεις ενός υπαρκτού αλλά ελάχιστα πεφωτισμένου κοινωνικού ζητήματος. 

Ωστόσο, η καταληκτική εκτίμηση του γράφοντος είναι πως η γνώση, η παιδεία και η «ωφέλιμη» κοινωνική μας υπόσταση είναι αξίες φύσει συνυφασμένες με την αρμονική συνύπαρξη εντός του κοινωνικού συνόλου που διαβιούμε και αναφορικά με τις κοινωνικές διακρίσεις και τις παντός είδους ανθρώπινες «ταμπέλες», πρόκειται για αντιστρόφως ανάλογα μεγέθη. Με άλλα λόγια, όση περισσότερη γνώση και παιδεία κατακτάμε, τόσο λιγότερες διακρίσεις πρέπει να κάνουμε και τόσο λιγότερες ταμπέλες να τοποθετούμε στις κοινωνικές μας συναναστροφές. Ειδάλλως, η «ωφέλιμη» κοινωνική μας υπόσταση γίνεται εργαλείο αυτοαναφορικής ματαιοδοξίας, αλλοτρίωσης και απανθρωπιάς. 

*πηγή αξιοποιούμενης έρευνας: legalnews24.gr 

Υ.Γ.1: Η γνώση θέλει διαχείριση, τίποτα δεν έχει αξία μακριά απ’ την κοινωνία και τους ανθρώπους. 

Υ.Γ.2: Υπολογίστε πάντα τον απλό άνθρωπο και τη σοφία που ενυπάρχει σε πεζές αμπελοφιλοσοφικές συζητήσεις. 

Υ.Γ.3: Μην περιμένετε να παραδεχθεί ένας δικηγόρος ή ένας γιατρός ή άλλος επαγγελματίας ότι εμπίπτει στις παραπάνω διαπιστώσεις. 

Υ.Γ.4: Οι άνθρωποι μπορούν να ακούσουν ό,τι χειρότερο αφορά άλλους, αλλά θα φροντίσουν να μην προβληματιστούν καθόλου σχετικά με το αν η καμπάνα χτυπάει για τον εαυτό τους. 

Υ.Γ.5: Η αξιοποίηση των αναφερόμενων ερευνητικών στοιχείων γίνεται προς υποστήριξη των εμπειρικών εκτιμήσεων και διαπιστώσεων του γράφοντος και μόνο. 

Φοίβος Γ. Ξενάκης