Είστε όλοι Υποκριτές
Γιατί υποκρινόμαστε; Για πολλούς λόγους. Φοβόμαστε την απόρριψη, τα μέσα δικτύωσης επηρεάζουν τον τρόπο που θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι, η κρίση ταυτότητας γίνεται εντονότερη λόγω των συνθηκών ζωής (ανεργία, οικονομικά προβλήματα, επιφανειακές διαπροσωπικές σχέσεις), δεν ξέρουμε να λέμε όχι, δεν τηρούμε τις αρχές μας.
Μέγιστη εκδήλωση υποκρισίας είναι ο τρόπος ζωής των γυναικών. Στην προσπάθεια να μοιάζουν όλες αδύνατες, μοντέρνες, όμορφες και ό,τι άλλο φαντασιώνονται, οι γυναίκες είναι ικανές να βλάψουν τον οργανισμό τους και να προσποιούνται είκοσι τέσσερις ώρες ότι είναι όλα τα παραπάνω. Το κάνουν και αυτές που είναι όντως αδύνατες, μοντέρνες και όμορφες αλλά κι αυτές που μπορεί και να μην είναι. Ψεύτικα αξεσουάρ (βλεφαρίδες, εξτένσιον μαλλιών, ενισχυμένα εσώρουχα), φωτογραφίες στο ίνσταγκραμ που καμία σχέση με την πραγματικότητα δεν έχουν, καθώς υπάρχουν εφαρμογές στα smartphones που εξαφανίζουν μέχρι και την κυτταρίτιδα και έχουν ανακαλυφθεί ακόμα και από την κουτσή Μαρία οι πόζες που παρουσιάζουν το σώμα «μαζεμένο» ή σμιλεμένο ενώ δεν είναι (!), γελοία απομίμηση του στυλ των celebrities. Kοιτούν από πάνω ως κάτω η μία την άλλη και την βαθμολογούν για την εμφάνισή της. Όσο για τις φιλίες τους, είναι θέμα χρόνου να τσακωθούν με την φίλη τους γιατί κάποια στιγμή βγαίνει στην επιφάνεια ο κομπλεξισμός και η ζήλια. Νομίζουν ότι όποιος τις κοιτάει θέλει και να κοιμηθεί μαζί τους, επιδεικνύουν τα σώματά τους σαν έργα τέχνης ακόμα κι αν δεν είναι και γενικώς ζούνε κυρίως για το φαίνεσθαι και το θεαθήναι.
Μερικά ισχύουν και για μας, αλλά διαφέρουμε στις φιλίες μας. Οι αντρικές φιλίες είναι συνήθως γερές και κρατάνε σχεδόν για πάντα, γιατί η αρρενωπότητα και η λεβεντιά μας δεν επιδέχονται ιδιαίτερη επεξεργασία και δίνουμε λιγότερη σημασία στο φαίνεσθαι γενικώς. Οι άντρες υποκρίνονται κυρίως για σοβαρότερα πράγματα, όπως ο χαρακτήρας τους.
Θρησκεία. Ρεσιτάλ υποκρισίας. Οι άνθρωποι που δεν εφαρμόζουν ούτε μία λέξη από τον Λόγο του Θεού στη ζωή τους και από το πρωί ως το βράδυ συμπεριφέρονται σαν θηρία είναι οι ίδιοι που δηλώνουν Πίστη σε κάτι που δεν έψαξαν ποτέ και δεν εφαρμόζουν σε καμία πτυχή της ζωής τους, τρέχουν να προσκυνήσουν κάθε τόσο οποιοδήποτε προϊόν εξαπάτησης «βγάλει στην αγορά» μια Εκκλησία, τιμωρούν και ατιμάζουν οποιονδήποτε αμφισβητεί την Πίστη τους και συγχωρούν τις αμαρτίες τους επικαλούμενοι την ανηθικότητα του 21ου αιώνα. Όταν ακούσουν ότι έχει καταντήσει ψιλικατζίδικο ο Οίκος του Θεού με τόσα αντικείμενα που πωλεί καθώς και τα σκάνδαλα που εμπλέκονται ιερείς και θρησκευτικοί ηγέτες αλλά και την απροθυμία συνδρομής στα χρόνια της κρίσης, τότε λένε ότι άλλο ο Ιερέας κι άλλο ο Θεός ή ότι από κάπου πρέπει να βγάλει λεφτά κι η Ενορία.
Ο απόλυτος φαρισαϊσμός είναι η κοινή γνώμη. Η πιο περίφημη μπαρούφα των σύγχρονων κοινωνιών. Η εφεύρεση του ανόητου πολίτη που δεν βάζει το νου του σε λειτουργία ποτέ. Όλοι επικαλούνται την κοινή γνώμη για να αποδείξουν μια άστοχη τοποθέτησή τους, τάσσονται με την κοινή γνώμη για ζητήματα που δεν ξέρουν επειδή είναι η γνώμη της πλειοψηφίας, δεν τολμούν να εναντιωθούν στην κοινή γνώμη γιατί για να είναι κοινή θα είναι και η σωστή! Υποκρίνονται όλοι τους. Αυτό που αποκαλείται κοινώς αποδεκτή γνώμη δεν είναι παρά η γνώμη δύο ή τριών ατόμων. Αν γινόταν να παρακολουθήσουμε πώς σχηματίζεται η κοινή γνώμη, δεν θα αμφέβαλλε κανείς σας. Ελάχιστοι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να σκεφτούν, αλλά όλοι θέλουν να έχουν άποψη δική τους, έστω κι αν την πήραν έτοιμη από άλλον.
Σπουδαία εκδήλωση της κοινωνικής υποκρισίας είναι οι συγγενικές συναναστροφές. Κανείς δεν θέλει να βλέπει κανέναν και παρ’ όλα αυτά στο όνομα ενός σαθρού οικογενειακού δεσμού συναντιούνται σε γιορτές για να γλωσσοφάει ο ένας τον άλλον. Δεν υπάρχει σόι στην Ελλάδα να μιλιέται όλο και να μην έχει γίνει μπάχαλο για κληρονομικά! Αδέρφια τσακωμένα για την μοιρασιά, ξαδέρφες που κράζουν η μία την άλλη επειδή είχαν διαφορετικές τύχες, κουμπάροι που κοιμούνται με τη νύφη, μυστικά που βγαίνουν στην επιφάνεια, υπεξαιρέσεις από λογαριασμούς μιας θείας μακαρίτισσας. Ωστόσο, στη δύσκολη στιγμή όλοι θα κλάψουν μαζί και μετά μετράνε πόσο στεναχωρήθηκε ο καθένας, θα κάνουν Πάσχα μαζί και μετά θα κουτσομπολέψουν για τα κιλά που πήρε η ξαδέλφη, θα χαρούν με το ποδαρικό που τους έκανε η συνυφάδα και μόλις φύγει θα λιβανίζουν να διώξουν το κακό το μάτι!
Η τελειότερη μορφή υποκρισίας είναι οι ελληνικοί γάμοι. Πεντακόσιοι καλεσμένοι που σιχτιρίζουν, άλλοι γιατί χάνουν το ντέρμπι κι άλλοι γιατί ήθελαν να περάσουν το Σάββατο με shopping, την ώρα και τη στιγμή που διάλεξε το ζευγάρι να παντρευτεί. Σέρνονται βαριεστημένοι με ρούχα και παπούτσια άβολα σ’ ένα απομακρυσμένο κτήμα, όπου, μετά από τρεις ώρες αναμονής του ζευγαριού για φωτογράφιση, τρώνε σαν λυσσασμένοι ένα απαίσιο φαγητό για ν’ αλλάξει η τραγική γεύση της σαγκρία που είχαν πιει στην υποδοχή και μετά αράζουν στο τραπέζι κοιτάζοντας το ρολόι να σηκωθούν να φύγουν. Τριάντα άνθρωποι από τους πεντακόσιους χορεύουν και χαίρονται με την χαρά του ζευγαριού.
Ερωτικές σχέσεις. Πάνω απ’ όλα η ελευθερία. Άνθρωποι ανίκανοι να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Όλοι τα εύκολα και τα γρήγορα. Όλοι θέλουν να έχουν σχέση και ταυτόχρονα να μην έχουν. Βασιλιάς ο εγωισμός και το πείσμα. Στην εποχή που με ένα κλικ μπορείς να κάνεις σεξ, αν μιλήσει κανείς για αγάπη κατευθείαν λογίζεται γραφικός. Κάθε μπετόβλακας, κακάσχημος και ερωτικά απαίδευτος την πέφτει σ’ όποια να’ ναι, παντρεμένη, ανύπαντρη, σεμνή, πρόστυχη, μικρή, μεγάλη. Οι άντρες εκφράζονται με πορνογραφικούς όρους για το σεξ και σέβονται την γυναίκα λιγότερο από το κατοικίδιό τους, ενώ οι γυναίκες άλλοτε φέρονται σαν βιζιτούδες κι άλλοτε συμπεριφέρονται σαν άντρες. Έχουν καταργηθεί όλα, έχει χαθεί το μέτρο, έχουν μπερδευτεί οι ρόλοι και όλοι παπαγαλίζουν την καραμέλα της ελευθερίας και διάφορες άλλες λέξεις κενές νοήματος αλλά γεμάτες υποκρισία.
Ο κατάλογος, ξέρετε, μπορεί να συνεχιστεί. Ποιό είναι το ζητούμενο, ωστόσο; Φυσικά, η κατάσταση αυτή προκαλεί ανησυχία σε κάποιον που έχει το θάρρος να αναγνωρίσει και να παραδεχτεί τις παραπάνω συμπεριφορές σχετικά με την κοινωνία στην οποία θέλουμε να ζούμε. Είναι τόσο έντονο το πρόβλημα της υποκρισίας των ανθρώπων που ακόμα κι αυτό το ζητούμενο - της κοινωνίας στην οποία θέλουμε να ζούμε – είμαι σίγουρος ότι κάποιοι το θεωρούν εξ ορισμού γραφικό! Δηλαδή, η υποκρισία έχει περάσει τόσο έντονα στο κοινωνικό τους DNA, ώστε αδυνατούν να προβληματιστούν σοβαρά για τις συμπεριφορές αυτές. Όπως και να’ χει, η πραγματική ζωή επιβεβαιώνει κάθε γραμμή που διαβάσατε. Είτε αντέχετε να αναγνωρίσετε τους εαυτούς σας στις παραπάνω συμπεριφορές είτε όχι, ο προβληματισμός οφείλει να μας ανησυχήσει.
Η ζωή δικαιώνει την αλήθεια. Την αλήθεια του εαυτού μας, των επιλογών μας, των σκέψεών μας. Ο φόβος, τα κόμπλεξ, οι κοινωνικές επιταγές, οι νόμοι της αγοράς εξαρτώνται ως προς την αντιμετώπισή τους από την επιλογή μας. Μόνο όφελος αποκομίζει κανείς όντας ο εαυτός του από την ώρα που ξυπνάει μέχρι την ώρα που κοιμάται. Πρέπει να το τολμάμε. Να μην μας επηρεάζουν τα στερεότυπα ούτε τα κοινώς αποδεκτά συστήματα συμπεριφοράς. Όλα αυτά που μας κάνουν να υποκρινόμαστε είναι οι συνθήκες ζωής που η ίδια η κοινωνία επιβάλλει.
Το τίμημα από την αληθινή παρουσίαση του εαυτού μας στους άλλους είναι κάτι που πρέπει να πληρώσουμε, όταν είμαστε αυθεντικοί, αλλά αν το δοκιμάζαμε, θα θέταμε σε κίνηση τον πραγματικό μηχανισμό κοινωνικής αποδοχής ή απόρριψης και συνεπώς θα αποκτούσαμε κίνητρο για την αυτοβελτίωση, την αυτομόρφωσή μας. Αντιλαμβάνεστε τη συμβολή μας, σε αυτή την περίπτωση, στο κοινό καλό, στην πρόοδο; Δεν είναι αυτό το ζητούμενο; Στην κρίση που βιώνουμε δεν είναι ζητούμενο να εγκαταλείψουμε την υποκρισία και να αλλάξουμε τις νοοτροπίες που μας χρεοκόπησαν;
Υ.Γ. Η χρεοκοπία είναι και κοινωνική. Η σύνδεση των ζητημάτων της κοινωνικής υποκρισίας με την κρίση θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.
Φοίβος Γ. Ξενάκης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι συντάκτες και οι διαχειριστές του παρόντος ιστολογίου διατηρούν το δικαίωμα να μην επιτρέπουν ή να διαγράφουν σχόλια με υβριστικό ή προσβλητικό περιεχόμενο.