Απ' αυτό(ν) που είσαι φτιαγμένος
Δεν είναι έργο εύκολο. Είναι διαδικασία επώδυνη. Συχνά, προξενεί πληγές, προκαλεί αναταραχή του είναι σου, προϋποθέτει να δεις εξ αποστάσεως όλες τις συμπεριφορές σου απέναντι σε ανθρώπους που συναναστρέφεσαι και καταστάσεις που βιώνεις.
Δεν είναι κάτι που κάνεις μια στο τόσο και ξεμπερδεύεις, είναι αγώνας αδιάκοπος και χρειάζονται αποθέματα ωριμότητας και γνώσης. Πρωτίστως, είναι σύγκρουση με όλους και με όλα. Θα μπορούσα να τα συνοψίσω όλα αυτά με μία λέξη, πρόοδος. Μπορεί να αρνηθεί κανείς με έλλογα επιχειρήματα ότι η παραπάνω διαδικασία είναι σχεδόν ο ορισμός της προόδου; Σκέφτομαι συχνά ότι, αν αυτή η πρόοδος μπορούσε να αξιολογηθεί αριθμητικά με κάποιον τρόπο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα φτάναμε ούτε τη βάση μιας υποθετικής κλίμακας μέτρησης.
Στους καιρούς που ζούμε, πρόοδος θεωρείται ό,τι μπορεί να μετρηθεί ή να έχει κάποιο ορατό αποτέλεσμα ή κάποιο συγκεκριμένο όφελος. Βασικό παράδειγμα της διάβρωσης της προόδου αποτελεί η παιδεία, η οποία για τους περισσότερους ανθρώπους μαρτυρείται από τίτλους σπουδών, εργασιακές θέσεις ή ακόμη και από τα χρήματα και τα υλικά αγαθά που κάποιος διαθέτει. Οι ελεεινοί υπάνθρωποι γύρω μας έχουν ταυτίσει την πρόοδο με τον εξωτερικό πλούτο, την ξιπασμένη ασυδοσία και το γελοίο «φαίνεσθαι». Θεωρούν την πρόοδο συνάρτηση της υλικής ευημερίας, της φθηνής διασκέδασης και της ανόητης επιδειξιομανίας. Κοιτούν το είδωλό τους και βλέπουν το φαντασιακό ον της ύπαρξής τους. Δεν αναγνωρίζουν την ιταμότητα της αυτογελοιοποίησής τους ενώπιον των αληθινών αξιών που περιβάλλουν την ανθρώπινη πρόοδο.
Στην πραγματικότητα, πρόοδος δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά. Δέχομαι ως κοινωνό της προόδου τον άνθρωπο που παλεύει από την ώρα που ξυπνάει μέχρι την ώρα που ξεκουράζεται να είναι ο εαυτός του. Εκείνον που μάχεται με νύχια και με δόντια να παραμένει αυστηρά προσηλωμένος στην αρχή της ειλικρίνειας. Εννοώ τον άνθρωπο που αντιμετωπίζει με ευθύτητα τα προτερήματα και τις αδυναμίες του, αναγνωρίζει κατά τη διάρκεια της ημέρας τα λάθη του και τα διορθώνει με θάρρος, εφαρμόζει διαρκώς τον κώδικα των προσωπικών του αρχών είτε βρίσκεται στον χώρο εργασίας είτε στο σπίτι του ή σε μη οικείο περιβάλλον. Διότι, όταν είσαι ο εαυτός σου, δεν έχεις να φοβάσαι τίποτα και κανέναν. Ξέρεις τι να πεις και πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνεις οτιδήποτε, δεν σε πιάνει αδιάβαστο κανείς. Δεν εκτίθεσαι, όσο κι αν είναι δύσκολη μια κατάσταση ή μη ασφαλές το περιβάλλον.
Βεβαίως, κανείς δεν θα σε χειροκροτήσει, δεν θα σε ανταμείψει, δεν θα σε ενθαρρύνει, δεν θα σε προτρέψει να είσαι ο εαυτός σου γιατί τάχα αυτό είναι πρόοδος! Γι’ αυτό, το να είσαι ο εαυτός σου και να αντιλαμβάνεσαι αυτό ως τη μόνη αληθινή πρόοδο είναι έργο δύσκολο. Οι άνθρωποι έχουν εφεύρει χιλιάδες τρόπους να μην φέρονται όπως πραγματικά θέλουν, να μην λένε αυτό που στ’ αλήθεια σκέφτονται, να μην εκδηλώνουν τον εαυτό τους με τα καλά και τα κακά του. Για ανεξήγητο λόγο, προσπαθούμε να κρυφτούμε πίσω από μοναδικής έμπνευσης δικαιολογίες για κάθε απόπειρα να είμαστε ο εαυτός μας. Ακριβώς σε αυτό το σημείο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έρχονται αβίαστα να ουρλιάξουν ότι φταίνε σε μεγάλο βαθμό.
«Κάθε τι που καταφέρνω μού δείχνει πόσο τεμπέλης και αδύναμος είμαι». Η κοσμοθεωρία αυτή θα μπορούσε να βρίσκεται δίπλα στη λέξη πρόοδος σ’ ένα λεξικό ανθρωπιστικών όρων. Μπορείτε να αναλογιστείτε την απόσταση αλήθειας που υπάρχει μεταξύ αυτού του ύμνου στην αέναη αυτοβελτίωση και της επιφανειακής προσέγγισης της προόδου, όπως εκτέθηκε παραπάνω;
Πρόοδος ακόμα είναι η καλλιέργεια της ικανότητας να προσαρμοζόμαστε στην αλλαγή. Είναι πανθομολογούμενο ότι το μόνο σταθερό πράγμα στον κόσμο είναι η αλλαγή. Και δεν υπάρχει πιο δικαιωμένο κλισέ από αυτό. Ο άνθρωπος που δεν θέλει να του ταράζουν τα νερά, που δυσκολεύεται να βιώσει εσωτερικές ή εξωτερικές αλλαγές ωφέλιμες για τη ζωή του, που μένει αγκυλωμένος σε όσα ανέκαθεν πίστευε, που δεν κάνει θαρραλέα βήματα, αυτός που δεν ρισκάρει να κάνει λάθος, που πίσω από κάθε νέα ιδέα βλέπει έναν παντοδύναμο εχθρό και πιστεύει ότι ο δικός του τρόπος σκέψης είναι ο κατάλληλος για κάθε τι, εκείνος ακόμα που ανησυχεί κάθε φορά που κάποιος γύρω του τολμά και επιδίδεται σε μια ψευδεπίγραφη αυτοκριτική της κακιάς ώρας υποκρύπτουσα μανιώδη κομπασμό, δεν έχει προοδεύσει στη διαδρομή της ζωής που έχει διανύσει, ακόμα κι αν έχει αποκτήσει τα πάντα. Είναι απόλυτα στάσιμος.
Αντιθέτως, προοδεύει χωρίς αμφιβολία εκείνος που παραδέχεται ότι αρμενίζει στραβά και αλλάζει πορεία. Προοδεύει, ανεπιφύλακτα, αυτός που κάνει λάθη που στοιχίζουν αλλά μαθαίνει από αυτά, που βλέπει τον εαυτό του ως υπεύθυνο για κάθε καλό και κακό που συμβαίνει γύρω του, εκείνος που αντιμετωπίζει με νηφαλιότητα και ψυχραιμία όσα τον ενοχλούν, που δεν στεναχωριέται για τα πράγματα που δεν μπορεί να ελέγξει στη ζωή, που σέβεται κάθε τι που αξίζει σεβασμό, που προσαρμόζεται σε κάθε νέο δεδομένο κι όταν ακούει μια νέα ιδέα ελπίζει να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο.
Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να προοδεύει. Γι’ αυτό, είναι τεράστιο ψέμα και φοβερή δικαιολογία το δόγμα «ο άνθρωπος δεν αλλάζει». Είναι το άλλοθι εκείνων που δεν αντέχουν τον εαυτό τους, για να μην κοπιάσουν να αλλάξουν. Είναι εκείνοι που στις συζητήσεις σας θα αποφύγουν οποιαδήποτε ευθύνη φωνάζοντας «σ’ όποιον αρέσω…»! Τί εγωπαθέστατη στάση ζωής! Πόσο πιο μακριά από την πρόοδο μπορεί να βρίσκεται κάποιος που σκέφτεται με αυτόν τον τρόπο;
Αν δεν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν και ότι η πρόοδος απέχει απείρως απ’ τον ατομικό υλικό ευδαιμονισμό και από κάθε λογής ανθρώπινη παθογένεια του σήμερα, τότε στ’ αλήθεια πώς περιμένουμε να επιβιώσουμε και να προσεγγίσουμε την ευτυχία σ’ έναν κόσμο που μόνο αλλάζει και σ’ έναν πλανήτη που εσχάτως προειδοποιεί αισθητά ότι εξαιτίας της «προόδου» μας τείνει να καταστεί αφιλόξενος;
Υ.Γ. Ας είμαι ο εαυτός μου κι ας εξομολογηθώ τα εξής: γράφω όλα αυτά, γιατί με βοηθούν να βελτιώνομαι και γιατί μού δημιουργούν μια δύναμη δέσμευσης απέναντι στις σκέψεις μου, να μην τις εγκαταλείπω επειδή μεγαλώνω, επειδή έχω κι άλλες δουλειές, επειδή ξοδεύω χρόνο, επειδή…
Ελπίζω οι γραμμές που διαβάζετε να σας προβληματίζουν.
Φοίβος Γ. Ξενάκης
«να
αφήνεις τη στεριά,
πάνω
στο νερό δεμένος
και
να φτάνεις πιο μακριά
απ’
αυτό(ν) που είσαι φτιαγμένος»
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι συντάκτες και οι διαχειριστές του παρόντος ιστολογίου διατηρούν το δικαίωμα να μην επιτρέπουν ή να διαγράφουν σχόλια με υβριστικό ή προσβλητικό περιεχόμενο.